Αν πρόσφατα περάσατε πολύ χρόνο παρακολουθώντας ταινίες με θέμα τη φύση, ίσως αναρωτηθείτε αν η γάτα σας θα μπορούσε να επιβιώσει σε έναν κόσμο χωρίς ανθρώπους. Από τη μία πλευρά, δεν υπάρχει μεγάλη διαφορά μεταξύ των κατοικίδιων γατών και των λεοπαρδάλων, εκτός από το μέγεθος, τις προτιμήσεις για θήραμα και τη δύναμη, γεγονός που υποδηλώνει ότι το κακομαθημένο κατοικίδιό σας μπορεί να έχει την κληρονομιά για να τα καταφέρει μόνη της.
Παρόλο που οι γάτες συντροφιάς είναι κακομαθημένες και μερικές έχουν ιδιαίτερες προτιμήσεις όσον αφορά το φαγητό και τα παιχνίδια, μπορούν να ζήσουν σε έναν κόσμο χωρίς ανθρώπους. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν εκατομμύρια άγριες γάτες σε όλο τον κόσμο που ζουν χωρίς τακτική ανθρώπινη επαφή.
Οι γάτες δεν είναι τόσο εξημερωμένες όσο οι σκύλοι
Οι Felius catus, δηλαδή οι οικόσιτες γάτες, δεν ζουν συνεργατικά δίπλα στον άνθρωπο εδώ και πολύ καιρό. Ενώ οι σκύλοι είναι πιθανότατα εξημερωμένοι εδώ και 14.000 έως 29.000 χρόνια, οι γάτες πιθανότατα συνεργάζονται πρόθυμα με τους ανθρώπους για πολύ μικρότερο χρονικό διάστημα – λιγότερο από 12.000 χρόνια.
Και ενώ οι σκύλοι εξημερώθηκαν σε μεγάλο βαθμό με την εκτροφή χαρακτηριστικών που ανταποκρίνονταν στις ανθρώπινες απαιτήσεις και προτιμήσεις, οι γάτες δεν έχουν ποτέ υποστεί την ίδια ανθρώπινη επιλογή. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι οι γάτες έχουν ουσιαστικά εξημερωθεί μόνες τους- είναι ευτυχείς να βρίσκονται κοντά σε ανθρώπους, αν η κατάσταση τις βολεύει, και απολύτως ικανοποιημένες με την αυτονομία τους, αν όχι.
Ομοιότητες με τις αγριόγατες
Οι οικόσιτες γάτες έχουν ακόμη και σκελετούς που μοιάζουν εντυπωσιακά με τους πλησιέστερους άγριους συγγενείς τους, Felis silvestris, αλλά οι πραγματικές αγριόγατες είναι μεγαλύτερες από τις περισσότερες οικόσιτες γάτες. Τα ζώα συντροφιάς έχουν τα ίδια αιχμηρά δόντια, μάτια βελτιστοποιημένα για όραση σε χαμηλό φωτισμό και ευαίσθητα μουστάκια με τους συντρόφους τους στα άγρια είδη. Και όπως γνωρίζει κάθε ιδιοκτήτης γάτας, οι κατοικίδιες γάτες είναι απόλυτα ικανές όταν πρόκειται για ικανότητες καταδίωξης.
Αγριόγατες και σπιτόγατες
Δεν υπάρχει καμία φυσική διαφορά μεταξύ των άγριων γατών που ζουν στην ύπαιθρο και των σπιτόγατων. Τα γατάκια πρέπει να αλληλεπιδρούν θετικά με τους ανθρώπους όταν είναι μικρά για να νιώθουν άνετα να τα χαϊδεύουν, να τα αγγίζουν, να τα αγκαλιάζουν ή να τα παίρνουν στα χέρια τους, αλλιώς παραμένουν άβολα κοντά στους ανθρώπους. Εκείνα που μεγαλώνουν γύρω από ανθρώπους και συνδέουν τους ανθρώπους με τη συντροφικότητα και την αγάπη, είναι γενικά αρκετά ευτυχισμένα να απολαμβάνουν τα λεπτότερα στοιχεία της ζωής σε εσωτερικούς χώρους, ακόμη και αν αυτό απαιτεί να ανέχονται να τα ντύνουν με χαριτωμένα ρούχα για να φωτογραφίζονται. Οι γάτες που δεν έχουν τακτική, τρυφερή επαφή με ανθρώπους ως γατάκια συχνά γίνονται άγριες και προτιμούν να ζουν χωρίς ανθρώπους γύρω τους, και πολλές από αυτές το κάνουν αρκετά αποτελεσματικά.
Ο κόσμος των κοινοτικών γατών
Οι γάτες της κοινότητας είναι αδέσποτες οικόσιτες γάτες που ζουν στην ύπαιθρο σε μεγάλο βαθμό χωρίς ανθρώπινη βοήθεια- ο όρος περιλαμβάνει τις αδέσποτες και τις άγριες γάτες. Οι γάτες που ζουν σε εξωτερικούς χώρους χωρίς ιδιοκτήτες ποικίλλουν ως προς το βαθμό αλληλεπίδρασης με τους ανθρώπους που ανέχονται και ως προς το πόσο εξαρτώνται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες για να επιβιώσουν.
Αδέσποτες γάτες
Ορισμένες γάτες που ζουν σε εξωτερικούς χώρους είναι αδέσποτες, δηλαδή έχουν κοινωνικοποιηθεί ώστε να δέχονται την ανθρώπινη επαφή. Πολλές από αυτές είναι κατοικίδια ζώα που έχουν περιπλανηθεί ή απλώς έχουν χαθεί. Εκείνες που δεν έχουν μείνει μακριά από τους ανθρώπους για πολύ καιρό είναι συχνά πρόθυμες να πλησιάσουν και να δεχτούν τροφή από τον άνθρωπο. Ορισμένα μάλιστα επιτρέπουν να υιοθετηθούν, συχνά χαρούμενοι που επιστρέφουν στη ζωή ενός ζώου συντροφιάς. Αλλά άλλες γάτες της κοινότητας είναι πραγματικά άγριες, καθώς δεν έχουν ποτέ κοινωνικοποιηθεί ώστε να δέχονται ανθρώπους από γατάκια. Οι αδέσποτες γάτες μπορούν να γίνουν άγριες αν περάσουν αρκετό χρόνο μόνες τους.
Αγριόγατες
Ορισμένες άγριες γάτες δέχονται τους ανθρώπους περισσότερο από άλλες. Εκείνες που ζουν σε αποικίες με ανθρώπινους φροντιστές συχνά ανέχονται την παρουσία τους. Οι γάτες συχνά μεγαλώνουν και βασίζονται στους ανθρώπινους φροντιστές τους για τροφή, καταφύγιο, ακόμη και για ιατρική περίθαλψη σε ακραίες καταστάσεις. Άλλες άγριες γάτες προτιμούν να εκμεταλλεύονται τα τρωκτικά που συχνά προσελκύονται από τα ανθρώπινα σκουπίδια και δεν έχουν πραγματικό ενδιαφέρον για άμεση αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους. Μπορούν συχνά να βρεθούν να ζουν ανεξάρτητα σε δασώδεις περιοχές πίσω από μέρη όπως πολυκατοικίες.
Κυνηγούν, αλλά η στρατηγική τους εξαρτάται από την παρουσία ανθρώπων που παράγουν απόβλητα που προσελκύουν τα θηράματα. Ωστόσο, οι άγριες γάτες ζουν επίσης σε αγροτικές περιοχές και φροντίζουν για όλες τις ανάγκες τους. Αν οι άνθρωποι εξαφανίζονταν ξαφνικά από τη γη, οι γάτες της κοινότητας πιθανότατα θα τα κατάφερναν μια χαρά, καθώς οι περισσότερες γνωρίζουν πώς να κυνηγούν και μπορούν να προσαρμοστούν όταν προσαρμόζουν τη διατροφή τους ώστε να επωφεληθούν από τις διαθέσιμες πηγές τροφής.
Γονιμότητα και μακροζωία των αιλουροειδών
Ενώ πολλά προγράμματα παγίδευσης-στειρώσεως-ελευθέρωσης (TNR) προσπαθούν να περιορίσουν την αναπαραγωγή των αγριόγατων, οι περισσότερες γάτες της κοινότητας σε όλο τον κόσμο είναι πιθανότατα άθικτες και έχουμε ήδη μια αίσθηση του πώς θα ήταν η ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή των αιλουροειδών. Χωρίς την ανθρώπινη παρέμβαση, οι γάτες θα μπορούσαν να αντέξουν και με το παραπάνω όσον αφορά την αύξηση του πληθυσμού τους. Οι θηλυκές γάτες φτάνουν στη σεξουαλική ωριμότητα όταν είναι περίπου 4 μηνών. Οι γάτες μπορούν να αποκτήσουν από 4 έως 6 γατάκια ανά γέννα και έως και τρεις γέννες το χρόνο. Ο ρυθμός γεννήσεων των αιλουροειδών πιθανότατα θα αυξανόταν δραματικά χωρίς στειρώσεις.
Η επίδραση της εξαφάνισης των ανθρώπων
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο πληθυσμός των γατών θα εκτοξευθεί στα ύψη μόλις εξαφανιστούν οι άνθρωποι. Οι γάτες θα αντιμετώπιζαν πολύ λιγότερους κινδύνους από τοξικές ουσίες και αυτοκίνητα χωρίς ανθρώπους, αλλά οι άνθρωποι παρέχουν άλλες υπηρεσίες που παρατείνουν τη μακροζωία των γατών. Οι γάτες εσωτερικού χώρου ζουν μια ωραία μακρά ζωή, με πολλές από αυτές να φτάνουν τα 20 ή και περισσότερα χρόνια. Οι γάτες εξωτερικού χώρου με ιδιοκτήτες έχουν συχνά μικρότερη διάρκεια ζωής, και οι περισσότερες φτάνουν μόνο τα 2 έως 5 χρόνια. Οι άγριες γάτες έχουν τη μικρότερη διάρκεια ζωής από όλες, με πολλές να ζουν μόνο 3 χρόνια περίπου. Οι γάτες που ζουν σε έναν κόσμο χωρίς ανθρώπους θα πέθαιναν πιθανότατα νεότερες και, ως αποτέλεσμα, θα παρήγαγαν λιγότερα γατάκια κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Γιατί οι άγριες γάτες ζουν σύντομη ζωή
Οι άγριες γάτες ζουν σύντομη ζωή εν μέρει επειδή εκτίθενται τακτικά σε παράσιτα, βακτήρια και μεταδοτικές ασθένειες. Έχουν επίσης μεγαλύτερη τάση να καταλήγουν τραυματισμένες λόγω των συναντήσεων με άλλα ζώα. Σκύλοι, αετοί, κογιότ και μαρμότες κυνηγούν γάτες. Οι γάτες που καταφέρνουν να ξεφύγουν από τα αρπακτικά μπορεί να καταλήξουν να πεθάνουν εξαιτίας των τραυματισμών τους, είτε λόγω μόλυνσης είτε λόγω αδυναμίας να κυνηγήσουν. Οι μη στειρωμένες υπαίθριες γάτες συχνά τσακώνονται για την πρόσβαση σε ευκαιρίες αναπαραγωγής και επικράτειες. Και όλοι αυτοί οι κίνδυνοι θα περιόριζαν τη μακροζωία των αιλουροειδών σε έναν κόσμο χωρίς ανθρώπους.
Συμπέρασμα
Οι γάτες θα μπορούσαν να επιβιώσουν σε έναν κόσμο χωρίς ανθρώπους! Οι άγριες γάτες σε όλο τον κόσμο συχνά τα καταφέρνουν μια χαρά χωρίς την ανθρώπινη βοήθεια. Οι γάτες που μεγαλώνουν χωρίς ανθρώπινη επαφή συχνά δεν αισθάνονται ποτέ άνετα με τους ανθρώπους και είναι σε μεγάλο βαθμό αυτάρκεις.
Οι γάτες έχουν εξημερωθεί για μικρότερο χρονικό διάστημα από ό,τι οι σκύλοι, οπότε εξακολουθούν να διαθέτουν τις δεξιότητες και τα ένστικτα για να ζουν με επιτυχία σε εξωτερικούς χώρους μόνες τους. Ακόμη και οι κακομαθημένες γάτες του σπιτιού είναι γνωστό ότι μπορούν να εξολοθρεύουν τα θηράματα με εκπληκτική αποτελεσματικότητα. Οι γάτες θα ήταν πιθανώς εντάξει χωρίς τον άνθρωπο, αλλά πιθανότατα θα ζούσαν σχετικά σύντομη ζωή.