Η φροντίδα ενός κατοικίδιου ζώου απαιτεί περισσότερα από απλή αγάπη και χάδια. Πέρα από τη συναισθηματική σύνδεση, οι ιδιοκτήτες φέρουν επίσης μια σειρά υποχρεώσεων και νομικών υποχρεώσεων που πρέπει να τηρούν. Η έννοια της “ευζωίας” του κατοικίδιου επικεντρώνεται στη διασφάλιση της φυσικής και ψυχικής ευημερίας του. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή κατάλληλου καταφυγίου, τροφής, νερού και φροντίδας υγείας, καθώς και την προαγωγή της φυσιολογικής συμπεριφοράς του.
Ωστόσο, η νομική ευθύνη του ιδιοκτήτη δεν περιορίζεται μόνο στην ευζωία. Ο ιδιοκτήτης ή ο ανάδοχος έχει υποχρέωση να στειρώσει το κατοικίδιο του εντός συγκεκριμένων προθεσμιών, να εγγραφεί στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς και να διασφαλίσει τον ετήσιο εμβολιασμό και την κτηνιατρική εξέταση του. Επιπλέον, πρέπει να διατηρεί το περιβάλλον καθαρό, να αποτρέπει τον κίνδυνο εγκατάλειψης και να τηρεί τους κανόνες αστυνόμευσης και υγιεινής.
Αντίστοιχα, οι ποινές για τη μη τήρηση των υποχρεώσεων είναι αυστηρές, με πρόστιμα που μπορούν να φτάσουν έως και 1000 ευρώ, ανάλογα με την παράβαση. Από τη στιγμή που αναλαμβάνουμε τη φροντίδα ενός κατοικίδιου, αναλαμβάνουμε επίσης την ευθύνη για την ευημερία και τη σωστή μεταχείρισή του.
Σύμφωνα με το Άρθρο 5 Υποχρεώσεις ιδιοκτήτη δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς
1. Ο ιδιοκτήτης δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς υποχρεούται:
(α) Με την επιφύλαξη της παρ. 2 του άρθρου 6, να στειρώσει το δεσποζόμενο ζώο συντροφιάς του, εφόσον είναι σκύλος ή γάτα, εντός έξι (6) μηνών από την απόκτησή του εφόσον το ζώο είναι άνω του ενός (1) έτους. Σε περίπτωση απόκτησης ζώου κάτω του ενός (1) έτους, η στείρωση λαμβάνει χώρα μέσα στους έξι (6) πρώτους μήνες από τη συμπλήρωση του πρώτου (1ου) έτους. H προθεσμία των προηγούμενων εδαφίων μπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα με τη φυλή του ζώου και άλλα ειδικά χαρακτηριστικά του, μετά από εμπεριστατωμένη γνωμάτευση κτηνιάτρου. Κατ’ εξαίρεση, η στείρωση δεν είναι υποχρεωτική για υπερήλικα και ασθενή ζώα μετά από εμπεριστατωμένη γνωμάτευση κτηνιάτρου.
Σε περίπτωση που ο ιδιοκτήτης ζώου δεν στειρώσει το ζώο συντροφιάς του, επιβάλλεται το πρόστιμο του άρθρου 22 και χορηγείται στον ιδιοκτήτη τρίμηνη προθεσμία για να προβεί στη στείρωση. Σε περίπτωση που και αυτή η προθεσμία παρέλθει άπρακτη, επιβάλλεται εκ νέου το πρόστιμο.
Η υποχρέωση του ιδιοκτήτη για στείρωση του δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς άρχεται από την 1η.9.2023. Τα πρόστιμα του άρθρου 22 για την παράβαση της ως άνω υποχρέωσης επιβάλλονται από την 1η.9.2024.
(β) Να σημάνει και να καταγράψει το ζώο του στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς, εφόσον αυτό είναι σκύλος ή γάτα, πριν το ζώο εγκαταλείψει τον τόπο γέννησής του και οπωσδήποτε εντός προθεσμίας δύο (2) μηνών από τη γέννηση αυτού και σε κάθε άλλη περίπτωση απόκτησης, εντός της προθεσμίας της παρ. 12 του άρθρου 4.
(γ) Να τηρεί τις προθεσμίες της παρ. 12 του άρθρου 4 για την ενημέρωση του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς σε κάθε περίπτωση που υπάρχει ανάγκη καταχώρισης ή μεταβολής στοιχείων που αφορούν τον ίδιο ή το ζώο συντροφιάς του, εφόσον αυτό είναι σκύλος ή γάτα.
(δ) Να τηρεί τους κανόνες ευζωίας του ζώου και να μεριμνά για τον ετήσιο εμβολιασμό του ζώου, εφόσον αυτός προβλέπεται, και την κτηνιατρική εξέτασή του, η οποία αποδεικνύεται από το βιβλιάριο υγείας και το διαβατήριο του ζώου, εφόσον διαθέτει.
(ε) Να μεριμνά για την αναγκαία κτηνιατρική περίθαλψη του ζώου συντροφιάς, την εξασφάλιση άνετου, υγιεινού και κατάλληλου καταλύματος, προσαρμοσμένου στον φυσικό τρόπο διαβίωσης του ζώου, το οποίο να του επιτρέπει να βρίσκεται στη φυσική του στάση, χωρίς να εμποδίζονται οι φυσικές του κινήσεις και η δυνατότητα για πραγματοποίηση της απαραίτητης για την υγεία και την ευζωία του άσκησης.
(στ) Να εφοδιάζεται με το διαβατήριο του ζώου του εάν πρόκειται να ταξιδέψει με αυτό στο εξωτερικό και να μεριμνά για την ενημέρωσή του σε περίπτωση μεταβολής των στοιχείων του ιδιοκτήτη ή του ζώου.
(ζ) Να μην εγκαταλείπει το ζώο συντροφιάς του. Ειδικά για τους σκύλους και τις γάτες, σε περίπτωση που επιθυμεί να τα αποχωριστεί, υποχρεούται να γνωστοποιεί την πρόθεσή του αυτή στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου του τόπου της μόνιμης κατοικίας του προκειμένου, με μέριμνα του δήμου, να αναρτηθεί προς υιοθεσία στην Πανελλήνια Πλατφόρμα Υιοθεσίας Αδέσποτων Ζώων Συντροφιάς για χρονικό διάστημα τουλάχιστον τριάντα (30) ημερών. Ακολούθως, και εφόσον δεν βρεθεί νέος ιδιοκτήτης, το παραδίδει αποκλειστικά στην αρμόδια υπηρεσία του δήμου αυτού με την υπογραφή σχετικής υπεύθυνης δήλωσης και καταβολή ποσού τριακόσιων (300) ευρώ για την παράδοση, εφόσον είναι σκύλος, ή εκατό (100) ευρώ, εφόσον είναι γάτα. Ο πιστοποιημένος υπάλληλος του δήμου μεριμνά άμεσα για την ενημέρωση του Εθνικού Μητρώου Ζώων Συντροφιάς ως προς τη μεταβολή αυτή και την καταγραφή του ζώου ως αδέσποτου με προσωρινό ιδιοκτήτη τον δήμο. Ιδιόκτητης που εγκαταλείπει το ζώο συντροφιάς του στερείται της δυνατότητας απόκτησης άλλου ζώου συντροφιάς για χρονικό διάστημα τριών (3) ετών.
(η) Να μεριμνά για τον άμεσο καθαρισμό του περιβάλλοντος από τα περιττώματα του ζώου συντροφιάς εκτός αν πρόκειται για σκύλο βοήθειας, έρευνας και διάσωσης κατά τη διάρκεια άσκησης των καθηκόντων του, σκύλο στη διάρκεια του κυνηγιού ή σκύλο φύλαξης ποιμνίων κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους.
(θ) Να μεριμνά ώστε να καλύπτονται οι ελάχιστες ανάγκες του ζώου και το ζώο να έχει επαρκή επαφή με τον ίδιο ή άλλο άνθρωπο, ώστε να μην ζει σε κατάσταση μοναξιάς και να διατηρείται η ψυχική του υγεία, καθώς και για την εκπαίδευσή του, όταν απαιτείται.
(ι) Να μην κόβει τα αυτιά ή την ουρά του ζώου, εκτός αν συντρέχει ιατρικός λόγος. Επιτρέπεται η πρακτική κοπής μικρού τμήματος του ενός αυτιού γάτας από κτηνίατρο μετά από επέμβαση στείρωσης.
(ια) Σε κάθε περίπτωση να διασφαλίζει ότι το ζώο συντροφιάς απολαμβάνει τις πέντε ελευθερίες του που ορίζονται στην παρ. 2 του άρθρου 2.
2. Ο ιδιοκτήτης δεσποζόμενου ζώου συντροφιάς ευθύνεται για οποιαδήποτε βλάβη ή ζημιά, προκαλείται από το ζώο, σύμφωνα με το άρθρο 924 του Αστικού Κώδικα (π.δ. 456/1984 Α’ 164). Για τα αδέσποτα ζώα συντροφιάς, η αντίστοιχη αστική και ποινική ευθύνη βαρύνει τον οικείο δήμο, εφόσον αυτός δεν έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του από τον παρόντα νόμο και ιδίως αν δεν έχει σημάνει και στειρώσει τα ζώα αυτά ή τον προσωρινό ιδιοκτήτη, εκτός εάν καταβληθεί αστική αποζημίωση για την προκληθείσα βλάβη ή ζημία από άλλο φορέα, όπως ασφαλιστική εταιρεία.
3. Εκτός από τις υποχρεώσεις των παρ. 1 και 2, ο ιδιοκτήτης σκύλου επιπλέον:
(α) Μεριμνά να γίνεται ο περίπατος του σκύλου πάντα με συνοδό.
(β) Οφείλει να λαμβάνει τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να μην εξέρχεται ελεύθερα ο σκύλος του από τον χώρο της ιδιοκτησίας του και εισέρχεται σε χώρους άλλων ιδιοκτησιών ή σε κοινόχρηστους χώρους.
(γ) Για την αποφυγή ατυχημάτων, υποχρεούται κατά τη διάρκεια του περιπάτου να κρατάει τον σκύλο του δεμένο με λουρί και να βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτόν. Η ίδια υποχρέωση ισχύει και για οποιονδήποτε συνοδό του ζώου, πέραν του ιδιοκτήτη του. Η υποχρέωση αυτή δεν ισχύει για την κίνηση του σκύλου εντός πάρκων ζώων.
(δ) Οφείλει να φροντίζει να μη μένει μόνιμα δεμένος ο σκύλος του εντός της ιδιοκτησίας του, ακόμα και αν η αλυσίδα ή το σκοινί είναι μακρύ. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και εφόσον η ιδιοκτησία δεν έχει περίφραξη, επιτρέπεται η χρήση υπόγειου ηλεκτρονικού φράχτη.
(ε) Εφόσον ο σκύλος διαμένει μόνιμα στην αυλή ή σε άλλο εξωτερικό χώρο, οφείλει να παρέχει κατάλυμα για ανάπαυση το οποίο να είναι δροσερό και σκιασμένο το καλοκαίρι και επαρκώς προστατευμένο από το κρύο και τον αέρα το χειμώνα. Το κατάλυμα για ανάπαυση πρέπει να προστατεύεται από τη βροχή, το χιόνι και τα λιμνάζοντα ύδατα. Εφόσον ο σκύλος διαμένει σε εξωτερικό χώρο, ο χώρος αυτός πρέπει να καθαρίζεται τακτικά.
(στ) Οφείλει να μεριμνά ώστε ο σκύλος να έχει ικανή πρόσβαση σε χώρο της αυλής ή σε άλλο εξωτερικό χώρο τέτοιο ώστε ο σκύλος να έχει τη δυνατότητα κίνησης και άσκησης ανάλογης με τη φυλή και την ηλικία του.
4. Εκτός από τις υποχρεώσεις των παρ. 1 και 2, ο ιδιοκτήτης γάτας οφείλει επιπλέον να μεριμνά, ώστε αυτή να μην διαβιεί σε κλουβί.
5. Απαγορεύεται η αφαίρεση του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης από τον ιδιοκτήτη του ζώου συντροφιάς ή από άλλο πρόσωπο ή από κτηνίατρο, χωρίς κτηνιατρική γνωμάτευση που βεβαιώνει την αναγκαιότητα της αφαίρεσης και εντολή αρμόδιου εισαγγελέα. Σε κάθε επίσκεψη επαναληπτικού εμβολιασμού στον κτηνίατρο, ελέγχεται η λειτουργία του μέσου ηλεκτρονικής σήμανσης και, εφόσον έχει παύσει να λειτουργεί, τοποθετείται νέο.
6. Ο ιδιοκτήτης κυνηγετικού σκύλου, κατά τη διάρκεια του κυνηγιού ή σε κάθε άλλη μετακίνησή του μαζί με τον σκύλο του για τον σκοπό αυτό, υποχρεούται να φέρει μαζί του το διαβατήριο του σκύλου του. Οι υποχρεώσεις των περ. α’, β’ και γ’ της παρ. 3 δεν ισχύουν για τους σκύλους βοηθείας, καθώς και για τους σκύλους φύλαξης ποιμνίων, τους κυνηγετικούς σκύλους και τους σκύλους έρευνας και διάσωσης κατά τη διάρκεια της φύλαξης του ποιμνίου, του κυνηγιού, της εκπαίδευσης και της έρευνας και διάσωσης, αντίστοιχα.
7. Αφαιρείται η άδεια κυνηγιού από κυνηγό, του οποίου ο σκύλος που χρησιμοποιείται στο κυνήγι δεν έχει σημανθεί και καταχωρηθεί στο Εθνικό Μητρώο Ζώων Συντροφιάς. Ομοίως, η άδεια κυνηγιού αφαιρείται αν ο κυνηγός έχει εγκαταλείψει ζώα που βρίσκονται στην κατοχή του ή στην ιδιοκτησία του ή άμεσους απογόνους αυτών. Τα μέσα μεταφοράς του κυνηγετικού σκύλου πρέπει να είναι κατάλληλα, με επαρκή χώρο, φωτισμό και αερισμό και να ικανοποιούν τις φυσιολογικές ανάγκες του ζώου.
8. Πέραν των περιοχών που καθορίζονται με τη διαδικασία του άρθρου 57 του ν. 2637/1998 (Α` 200) ως ελεγχόμενες κυνηγετικές περιοχές, επιτρέπεται να καθορίζονται και λοιποί περιορισμένοι χώροι εκγύμνασης σκύλων, καθώς και να διεξάγονται αγώνες κυνηγετικών ικανοτήτων σκύλων δεικτών σε αυτούς.