Όλοι έχουμε αναλογιστεί πώς μοιάζει ο κόσμος μέσα από την οπτική γωνία μιας γάτας, αλλά έχετε σκεφτεί ποτέ με ποια χρώματα βιώνει η γάτα σας τον κόσμο; Και αν μπορούν να δουν χρώμα, βλέπουμε τα ίδια χρώματα; Είναι ένα πολύπλοκο θέμα προς μελέτη, και ευτυχώς τώρα έχουμε κάποιες απαντήσεις. Οι γάτες βλέπουν έναν πολύχρωμο κόσμο, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να εκτιμήσουν όλα τα χρώματα που εκτιμούμε εμείς, πράγμα που σημαίνει ότι σε σχέση με τους ανθρώπους, θα μπορούσαμε να τις θεωρήσουμε χρωματικά τυφλές. Ας δούμε όμως αυτόν τον ισχυρισμό λίγο πιο προσεκτικά.
Μπορούν οι γάτες να δουν χρώμα;
Ναι, οι γάτες μπορούν να δουν μια σειρά χρωμάτων που πιστεύεται ότι είναι λιγότερο ζωντανά από αυτά που βλέπουν οι άνθρωποι. Και για να κατανοήσουμε αυτή τη διαφορά, πρέπει πρώτα να εξετάσουμε τους μηχανισμούς πίσω από τον τρόπο με τον οποίο γίνεται αντιληπτό το χρώμα. Υπάρχουν δύο τύποι φωτοϋποδοχέων στον αμφιβληστροειδή χιτώνα (ο οποίος είναι το πίσω μέρος του ματιού και είναι φωτοευαίσθητος) που ονομάζονται ραβδία και κωνία.
Τα ραβδία είναι υπεύθυνα για την αντίληψη της νύχτας και της κίνησης, ενώ τα κωνία ελέγχουν την αντίληψη του χρώματος και την όραση της ημέρας. Οι γάτες έχουν περισσότερα ραβδία από τους ανθρώπους, γεγονός που τους επιτρέπει να βλέπουν στο σκοτάδι καλύτερα από εμάς. Από την άλλη πλευρά, οι γάτες και οι άνθρωποι έχουν τρεις τύπους κωνίων για την αναγνώριση κόκκινων, πράσινων και μπλε συνδυασμών. Ωστόσο, στην περιοχή της μέγιστης συγκέντρωσης κωνίων, οι άνθρωποι έχουν σχεδόν 8 φορές περισσότερα κωνία από τις γάτες, οπότε μπορούμε να διακρίνουμε περισσότερες χρωματικές παραλλαγές.
Τι μπορούν να δουν οι γάτες;
Οι γάτες έχουν όραση με τρία κωνία. Ωστόσο, η όρασή τους μερικές φορές συγκρίνεται με ποικιλίες διχρωμίας, επειδή η χρωματική τους όραση δεν είναι τόσο πλούσια όσο η δική μας. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι γάτες περιορίζονται στο να βλέπουν αποχρώσεις του μπλε, του κίτρινου, του πράσινου και του γκρι, με τα ροζ και τα κόκκινα να εμφανίζονται ως πράσινα και το μοβ να μοιάζει με διαφορετική απόχρωση του μπλε. Οι γάτες δεν βλέπουν μια πραγματική αναπαράσταση του χρώματος και, δεδομένου ότι έχουν πολύ λιγότερους κωνικούς φωτοϋποδοχείς, δεν βλέπουν το χρώμα στους ίδιους ζωηρούς τόνους που βλέπουμε εμείς.
Τι χρώματα βλέπουν οι γάτες;
Έτσι, αυτό μας φέρνει στο ερώτημα ποια χρώματα μπορούν να δουν πραγματικά οι αιλουροειδείς φίλοι μας. Και για να το καταλάβουμε αυτό, πρέπει πρώτα να γνωρίζουμε λίγο ιστορικό για την όραση των χρωμάτων γενικά.
Οι άνθρωποι έχουν στην πραγματικότητα εξαιρετική όραση χρωμάτων σε σύγκριση με τα περισσότερα άλλα θηλαστικά. Η έγχρωμη όραση βασίζεται σε ειδικούς νευρώνες στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού, κύτταρα ευαίσθητα στο χρώμα που ονομάζονται “κωνία“. Οι άνθρωποι έχουν τρεις τύπους κωνικών κυττάρων (και περίπου το 12% των γυναικών έχουν τέσσερις τύπους), ενώ οι γάτες έχουν μόνο δύο τύπους. Έχουμε επίσης περίπου 10 φορές περισσότερα κωνία στα μάτια μας από ό,τι οι γάτες. Αυτό μας επιτρέπει να βλέπουμε έναν πολύ πιο πολύχρωμο κόσμο – έως και ένα εκατομμύριο χρώματα για εμάς που έχουμε τρεις τύπους κωνικών κυττάρων και έως και 10 εκατομμύρια για τις γυναίκες που έχουν τέσσερις τύπους κωνικών κυττάρων.
Δεδομένου ότι οι γάτες έχουν όραση δύο κωνίων, η όρασή τους μπορεί να συγκριθεί με την αχρωματοψία, στους ανθρώπους. Αυτό περιλαμβάνει τη γνωστή τύφλωση χρώματος κόκκινου/πράσινου που είναι πιο κοινή στους ανθρώπους. Τι σημαίνουν λοιπόν όλα αυτά; Για να το θέσουμε συνοπτικά, ορισμένοι επιστήμονες πιστεύουν ότι η όραση της γάτας περιορίζεται στις αποχρώσεις του:
- Μπλε
- Γκρι
- Πράσινο
- Κίτρινο
Και επειδή τα κωνία μιας γάτας είναι πιο ευαίσθητα στα μήκη κύματος που είναι μπλε και κίτρινα, τα συγκεκριμένα χρώματα που θα έχουν πρόβλημα να δουν τείνουν να είναι αποχρώσεις του:
- Κόκκινο
- Πορτοκαλί
- Καφέ
Τι άλλο γνωρίζουμε για το τι μπορούν να δουν οι γάτες;
Πάντα θεωρούμε ότι οι γάτες έχουν καλύτερη όραση από τους ανθρώπους, αλλά από ορισμένες απόψεις, δεν είναι τόσο οξεία όσο η δική μας όραση. Οι γάτες έχουν μυωπία, οπότε τα αντικείμενα που βρίσκονται μακριά δεν είναι τόσο ευκρινή όσο μας φαίνονται. Υπολογίζεται ότι μια γάτα πρέπει να βρίσκεται 7 φορές πιο κοντά σε ένα αντικείμενο για να το δει τόσο έντονα όσο εμείς.
Τα μάτια της γάτας αντισταθμίζουν αυτές τις ελλείψεις με το μεγάλο μέγεθος του κερατοειδούς τους και τις ελλειπτικές κόρες τους. Αυτό τους επιτρέπει να προσλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερο φως, απαιτώντας μόνο το ένα έκτο του φωτός που χρειάζονται οι άνθρωποι. Τα μάτια της γάτας βρίσκονται στο μπροστινό μέρος του κεφαλιού τους, αλλά έχουν ελαφρώς ευρύτερο οπτικό πεδίο σε σύγκριση με εμάς, γεγονός που επιτρέπει ένα ευρύτερο περιφερειακό εύρος. Τα επιπλέον ραβδία τις βοηθούν επίσης να ανιχνεύουν την κίνηση με μεγαλύτερη ακρίβεια από ό,τι εμείς – ακόμη και πολύ ανεπαίσθητες κινήσεις μπορούν να ανιχνευθούν. Οι γάτες διαθέτουν επίσης μια δομή που ονομάζεται tapetum lucidum πίσω από τον αμφιβληστροειδή τους, η οποία λειτουργεί ως καθρέφτης που αντανακλά το φως πίσω στους φωτοϋποδοχείς και τους διεγείρει δύο φορές, αξιοποιώντας στο έπακρο τις συνθήκες πολύ χαμηλού φωτισμού.
Γιατί οι γάτες βλέπουν έτσι;
Τα μάτια μιας γάτας είναι σχεδιασμένα για να τις βοηθούν να ευδοκιμούν και να επιβιώνουν στη φύση. Βλέποντας μικρές κινήσεις σε χαμηλό φωτισμό βελτιώνουν την ικανότητά τους να κυνηγούν. Τις βοηθά επίσης να εντοπίζουν τους θηρευτές, ώστε να μπορούν να απομακρυνθούν γρήγορα προς την ασφάλεια.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο βλέπει η γάτα σας μπορεί να σας πείσει να επιλέξετε τα μπλε και κίτρινα παιχνίδια αντί για τα ροζ. Και αν προσπαθείτε να τις δελεάσετε να παίξουν, ίσως να σταθείτε πιο κοντά πριν τους κουνήσετε το παιχνίδι, επειδή θα μοιάζετε με μια κίτρινη-μπλε σταγόνα από μακριά.
Συμπέρασμα
Οι γάτες έχουν τρεις τύπους κωνίων, όπως κι εμείς, αλλά μερικές φορές θεωρούνται ότι έχουν αχρωματοψία, επειδή δεν βλέπουν απαραίτητα το χρώμα ενός αντικειμένου όπως εμείς. Ωστόσο, ο κόσμος είναι ένα πολύ πιο πολύχρωμο μέρος γι’ αυτές απ’ ό,τι νομίζαμε κάποτε. Αρχικά, πιστεύαμε ότι οι γάτες βλέπουν τον κόσμο ασπρόμαυρα, αλλά αποδεικνύεται ότι βλέπουν παραλλαγές του χρώματος.
Μπορεί οι γάτες να μην μπορούν να δουν κάτι καθαρά αν δεν βρίσκονται περίπου 7 φορές πιο κοντά σε αυτό από ό,τι εμείς, αλλά τα μάτια τους το αντισταθμίζουν, επιτρέποντάς τους να βλέπουν λεπτές κινήσεις σε χαμηλό φωτισμό. Αυτή η ικανότητα τις κρατάει ασφαλείς στην άγρια φύση και στις βραδινές βόλτες στη γειτονιά!